Pre-dysmature

Wanneer spreekt je van prematuur?

Prematuur betekent te vroeg geboren. Als een kindje eerder dan 37 zwangerschapsweken geboren wordt, spreken we hiervan. Ongeveer 7 op de 100 geboren baby’s is prematuur.

Wat kan kinderfysiotherapie voor jouw kind betekenen?

Zowel tijdens de ziekenhuis opname als na het ontslag is het gebruikelijk dat er een kinderfysiotherapeut betrokken is. Bij prematuren met een zwangerschapsduur korter dan 32 weken of een geboortegewicht van minder dan 1500 gram is dit de gebruikelijke procedure. Bij de andere gevallen gebeurt dit alleen op verzoek van een kinderarts.

De fysiotherapeut schetst een beeld van de ontwikkeling en mogelijkheden van de baby en geeft advies over de hantering (hoe kan ik mijn kind goed vasthouden, ondersteunen en stimuleren) en positionering (hoe kan ik mijn kind het beste neerleggen). Het kind wordt steeds in zijn of haar ontwikkelingsfase gevolgd en ondersteund waar nodig. Afwijkingen van de normale ontwikkeling kunnen zo bijtijds gezien worden en zoveel mogelijk voorkomen worden dankzij goede ondersteuning.

Het onderzoek

De kinderfysiotherapeuten van Kidsense zullen je kind eerst observeren en onderzoeken. Er wordt gekeken naar de bewegingsmogelijkheden die het kindje spontaan laat zien en of er eventuele stoornissen in het bewegen of het bewegingsapparaat (de spieren en gewrichten) zijn. Ook kunnen we met behulp van testen of aanvullend onderzoek zien of de motoriek past bij het ontwikkelingsniveau van de gecorrigeerde leeftijd van het kindje. Deze leeftijd wordt berekend vanaf de uitgerekende datum. Dit wordt gedaan tot het kind 2 jaar is. Door het onderzoeken ontstaat een beeld van de mogelijkheden en eventuele beperkingen van het kind.

Begeleiding

Op verschillende leeftijden wordt de motorische ontwikkeling van de baby opnieuw in kaart gebracht. Als ouders/verzorgers krijg je oefeningen en/of adviezen mee.

Het voordeel van een kinderfysiotherapeut in het ziekenhuis

De fysiotherapeut kan, als dat nodig is, snel en gemakkelijk vragen stellen aan andere hulpverleners over de diagnose, het verloop van de behandeling of andere bijzonderheden. Daarnaast kan hij of zij ook regelmatig een overleg aanvragen met bijvoorbeeld een kinderpsycholoog, kinderarts of kinderneuroloog. Dit geeft vaak een compleet beeld wat fijn is voor jou als ouder, maar ook voor je kindje.

Wennen

Je kind is in een hele nieuwe omgeving terecht gekomen en zal moeten wennen aan alle geluiden of juist de stilte. Elk kind is anders en daarom zal het ene kind het juist prettig vinden om een muziekje of geluid te horen, terwijl het andere kind liever rust wil. Het kan daardoor best een tijd duren voordat je kindje thuis echt rustig doorslaapt.

Slapen

Kindjes die te vroeg geboren zijn missen het normale dag-nacht ritme wat ze normaal in de baarmoeder voelen. Als het in de couveuse ligt, zijn ze omring met prikkels van geluid en licht zoals de couveusemotor, stemmen en alarmen. Ook worden ze meerdere keren per dag ‘gestoord’ voor dieverse handelingen zoals verzorging, temperaturen en bloedprikken. De verpleegkundige zal dit zoveel mogelijk in één keer doen om het kindje zo min mogelijk te belasten. Het is raadzaam om dit eenmaal thuis ook te doen, zodat je kindje zoveel mogelijk rust heeft.

Hechting

De wederzijdse band tussen een kind en zijn ouders/verzorging noemen we de hechting. De eerste jaren van het leven van een kind spelen hier een cruciale rol in. Dit begint al tijdens de zwangerschap, als het kind de beide stemmen van de ouders leert kennen na de geboorte ook leert herkennen. Voor de hechting is het belangrijk dat er tenminste één vaste verzorger is van het kind. Lichaamscontact is daarbij heel belangrijk, daarom zullen verpleegkundigen dit altijd stimuleren in het ziekenhuis.

Het krijgen van een prematuur kindje heeft vaak een enorme impact. Dit kan zorgen voor onzekerheid en twijfels over de verzorging of opvoeding van je kind. Gelukkig kan hier ondersteuning in worden aangegeven, wat je kunt overleggen met de kinderarts.

Strekken

Ook al is het kind verder gezond, bij prematuren verloopt de ontwikkeling in het begin altijd anders. De rugspieren zijn relatief sterk ontwikkeld door het liggen in een grote couveuse in plaats van opgerold in de baarmoeder. Ze krijgen hierdoor vaak de neiging om de rug en schouders te strekken, waardoor de armen en benen wat naar achteren buigen. Dingen die in de maanden daarna worden aangeleerd zoals kijken naar de handen, of de handen naar het midden brengen, komen daardoor betrekkelijk traag op gang.

Elk kind strekt zich wel eens uit en dat is niet erg, maar bij overstrekken bedoelen we teveel strekken. Een overstrekte baby voelt gespannen en krampachtig aan. Dit komt vaak voor bij kindjes die lang in de couveuse hebben gelegen. De strekspieren zijn veel meer ontwikkeld dan de buigspieren in vergelijking met een op tijd geboren baby. Daarom proberen we tijdens de couveuse tijd de gebogen houding van een ongeboren kind na te bootsen. Dit gebeurt met behulp van ‘nestjes’.

Als je kind zich overstrekt, kun je als ouder ook wat doen om dit te voorkomen. Onder andere door je kindje zoveel mogelijk ‘op te rollen’: de armen naar voren, de benen opgetrokken en de rug rond maken. Een opgerolde deken van hoofd tot voeten langs de rug geeft het gevoel van een veilig nestje wat de baby in de baarmoeder ook ervaarde. Op schoot kan het kind dat rustgevende gevoel krijgen door de heupjes te buigen en de voetjes tegen je borst te laten rusten.

In de box kun je overstrekken tegen gaan door een hangmat op te hangen en je kindje hier in te leggen. Hang de hangmat zo dicht mogelijk boven de bodem van de box.

Je kindje kan op de rug, op de buik en op de zij liggen. Door de verschillende houdingen af te wisselen, kan het de wereld om zich heen ontdekken. Bovendien ontwikkelt het lijfje zich op een goede manier: het leert zich te draaien.

De voordelen van diverse houdingen:

Op de rug

Op de rug heeft het kind de mogelijkheid om de omgeving te bekijken. Daarnaast kan het ook zijn of haar handjes bij elkaar brengen en in de mond stoppen. De handjes kunnen vrij bewegen en er kan speelgoed mee gepakt worden. Zo ontdekt je kindje de handjes.

Op de buik

Als een kindje op de buik ligt, trekt het kind het hoofd op en strekt het de rug. Dit bevorderd het normale strekken. Als ze ouder worden leunen ze op de armen en handen. Af en toe op de buik leggen is goed voor de afwisseling. Dit kan in de box of op schoot. Je kindje leert hoe het zich moet ‘oprichten’ tegen de zwaartekracht in.

Op de zij

Op de zij leren kinderen goed hoe ze kunnen draaien. Als het op de zij ligt, zijn de handen automatisch bij elkaar, dat maakt het onderzoeken en bekijken ervan eenvoudiger. Eén hand is ook vrij om speelgoed te pakken (en in de mond te stoppen).

Voor de duidelijkheid: het gaat hier over liggen terwijl het kind wakker is. Leg je kind altijd op de rug te slapen!

Tillen

Het is goed voor je kind om op de volgende manier uit bed te tillen, om overstrekking te voorkomen.

Als je hem uit de wieg tilt, kun je hem als het ware een beetje ‘opvouwen’ door de hand die je onder zijn billetjes/bovenbeentjes houdt iets dichter bij de hand te brengen waarmee je het hoofd/schouders ondersteunt.

Een goede manier om je kind uit zijn bedje te tillen:

Draai eerst de baby (die op de rug ligt) via de heupjes van je af en schuif vervolgens een arm onder de onderste schouder door. De andere arm gaat tussen de beentjes en je schuift je handen naar elkaar toe. Automatisch draaien de schouders van de baby ten opzichte van de heupen. Zo kun je de baby optillen.

Dragen

Hoe kleiner de baby, hoe meer steun hij of zij nodig heeft. Als je de baby in je armen draagt, let er dan op dat het hoofdje hoger ligt dan de beentjes waardoor de heupen gebogen zijn. Op deze manier kun je ook goed oogcontact maken. Je kunt jouw kind natuurlijk ook rechtop tegen je aandragen. Dan is het vooral belangrijk dat je steun geeft bij de schouders. Als hij of zij zich toch probeert te overstrekken, kun je je kindje ook wat hoger over je schouder leggen, met de armpjes over je schouder. Geef dan vooral steun onder de billen: dat geeft een veilig gevoel.

Sommige kinderen vinden het fijn om in ‘buikligging’ gedragen te worden. Dat houdt in dat je ene arm tussen zijn of haar beentje door ligt, uitgespreid onder de buik. De andere hand onder de baby door om de bovenarm die het verst weg is te pakken. Het geeft een veilig gevoel aan je kindje als je het dicht tegen je aan houdt en zachtjes schudt.

Draagzakken

In een draagzak is het soms moeilijk te voorkomen dat je kindje zich overstrekt. Veel ouders gebruiken daarom liever een slendang, waarbij de baby helemaal ingepakt dwars op de buik of op de heup wordt gedragen.

Kun je zelf ook iets doen?

Vaak zijn te vroeg geboren baby’s in de eerste maanden schrikachtig en onrustig, dus het is verstandig om ze niet teveel te prikkelen. Aan de ene kant is het wel goed om tegen ze te praten of met ze te spelen, omdat ze wel gestimuleerd moeten worden. Door goed naar je kind te kijken, kun je heel goed zelf leren zien wanneer het aan contact toe is en wanneer het beter met rust kan worden gelaten.

Ouders kunnen het best contact maken als het kind:

• (kortdurend) oogcontact maakt
• de armen en benen gebogen heeft
• rustig en alert is
• de hand naar de mond brengt
• een goede kleur heeft, dus een beetje roze is en niet heel bleek, rood of grauw
• glimlacht, mondbewegingen maakt of een ‘OOH’ gezicht trekt

Ouders kunnen beter geen actief contact zoeken als het kind:

• gaapt
• de blik af wendt
• kokhalst, kreunt, boert of hikt
• het hoofd achterover gooit
• een grauwe kleur heeft
• begint te huilen
• een grauwe kleur heeft
• de vingers of tenen spreidt of kronkelende bewegingen maakt